Кострома өлкәсендә археологик тикшеренүләр
2022 елның июлендә Татарстан Республикасы Фәннәр академиясенең А.Х. Халиков исемендәге Археология институты Кострома археология экспедициясе (КАЭ) белән берлектә «Идел аръягы урман территорияседә соңгы бронза чоры — иртә тимер гасыр археологик берләшмәләренең социомәдәни бәйләнеш структурасы, характеры һәм динамикасы» программасы нигезендә Кострома өлкәсенең Галичск районында Вознесенск I торак пункты җирлегендә тикшеренүләр үткәрде. Һәйкәл Галичск күле тирәсендә урнашкан башка археологик объектлар белән бергә (Унорож шәһәрлеге, Вознесенское IV җирлеге) «Галичск җиренең мәдәни мирасы: тарихи реконструкция һәм археология. Төбәкара комплекс экспедициясе» дип аталган Рус географик җәмгыяте гранты нигезендә өйрәнелде. Кыр эшләрендә КАЭ хезмәткәрләре, ТР ФАнең А.Х.Халиков исемендәге Археология институты хезмәткәрләре, Рус география җәмгыяте әгъзалары, төрле төбәкләрдән килгән волонтерлар, мәктәп укучылары катнашты. Яңа кыр сезонында керамик комплекслар һәм таштан ясалган әйберләр, радиоуглерод ярдәмендә даталаштыру өчен материаллар сайлап алынды.
Вознесенское I җирлеге 2019 елда ачыкланса да, биредә беренче казу эшләре 2020 елда гына үткәрелә башлады. Бистә күпкатламлы һәм ул безнең эрага кадәр II меңьеллыкны – безнең эрага кадәр I меңьеллыкның беренче яртысын үз эченә ала дип фаразлана. Һәйкәлне өйрәнү соңгы бронза чорыннан алып тимер гасырның башлангыч этабында Галичск күле тирәсендә челтәрсыман керамика ясау традицияләрен аңлау өчен бик мөһим. Һәйкәлнең аскы катламыннан килеп чыккан челтәрсыман керамикадан эшләгән фатьяноид савыт-саба фрагментларын табу зур кызыксыну уятты. Вознесенск I җирлегендә табылган челтәрсыман савытның кайбер фрагментлары, фатьяноид тибындагы керамика табылдыклары белән бергә, фатьяноид традицияләрне ясаучы халык тарафыннан алынган булуын дәлилли ала. Аскы катламда чокыр һәм «энҗе бөртекләре» чиратлаштырып куелган муенса каешы белән бизәлгән керамика да очрый, охшаш бизәк традициясе Поздняково һәм Аким-Сергеевск һәйкәлләреннән ясалган савыт-сабада билгеле.
Җирлекнең челтәрсыман керамикасына бәйле югары катламы б. э. к. IX – VII/VI гасырлар азагында даталанган. Б.э. к. VI гасырдан башлап Кострома Идел буеның челтәрсыман керамика булган җирлекләрнең матди культура күренеше үзгәрә, бу АКИО вятка-ветлуга мәдәниятенең Ананьино традицияләрен йөртүчеләр барлыкка килүе белән бәйле.
Һәйкәлне алга таба тикшерү, һичшиксез, Кострома Идел аръягында челтәрсыман керамика барлыкка килү һәм үсешен аңлауга кагылышлы актуаль мәсьәләләрне хәл итү өчен зур әһәмияткә ия. Моннан тыш, әлеге объектның әһәмияте шунда ки, аның мәдәни катламындагы материаллар Ананьино коллективларының Галичск күле ярларында пәйда булган челтәрсыман керамика үсешен күзәтергә һәм аларны җирле халык белән катнаштыруның алдагы этабын эзләргә мөмкинлек бирә.
