Андрей Михайлович Белавин истәлегенә
2024 елның 14 мартында Россия фәне зур югалту кичерде – танылган Перм тарихчысы һәм археологы Андрей Михайлович Белавин кинәт арабыздан китеп барды. Аңа 65 яшь иде.
Андрей Михайлович Пермь дәүләт педагогика университетында Ватан һәм гомуми тарих, археология кафедрасы профессоры булып кына хезмәт куймый, шулай ук ул РФА Урал бүлегенең Тарих һәм археология институтының Пермь филиалы беренче директоры һәм университетның фәнни эшләр һәм тышкы элемтәләр буенча проректоры вазифаларында да уңышлы эшли.
А.М. Белавин тикшеренүләренең төп юнәлеше Идел буе Болгарының Пермь Урал алды халкы белән мәдәни һәм икътисади үзара хезмәттәшлек мәсьәләләренә кагылган. Бу теманың дәвамы булып Идел буе Болгарының төньяк фин-угор территорияләре белән тоташтыручы Бөек Идел юлы буларак Кама сәүдә юлы яшәеше концепциясен үстерү тора. Андрей Михайлович шулай ук Кама буе урта гасыр халкының этногенезы мәсьәләләренә дә зур игътибар биргән.
А.Х.Халиковның шәкерте буларак, үзенең фәнни эшендә аның принципларына таянып эш итә: һәрвакыт материал артыннан барырга; яңа фактлар барлыкка килсә, хәтта ул тотрыклы күзаллаулар белән хәл ителсә дә, үз концепциясен үзгәртергә курыкмаска. Шулак ук оппонентлар аны “халиковчылыкта” гаепләргә тырышканда, ул һәрвакыт Альфред Хәсәновичның: «Андрей, суга таш ыргытырга оялмагыз һәм түгәрәкләрнең ничек таралуын карарга курыкмагыз…» дигән сүзләрен еш исенә төшергән.
Андрей Михайлович тарафыннан эшләнгән концепцияләр беркайчан да игътибарсыз калмаган, һәрвакыт беряклы гына кабул ителмәгән һәм фәнни бәхәсләр тудырган, ләкин шулай да вакыт сынавын кичереп, күпсанлы яңа раслаулар алган һәм Пермь өлкәсендә урта гасырлар чорының үзенчәлекләре турында заманча күзаллаулар нигезен формалаштырган.
Ә Идел буе Болгар тарихын фундаменталь тикшерүләре аның иҗтимагый эшчәнлегендә дә чагылыш тапкан. А.М. Белавинның фикерләре һәм тәкъдимнәре ярдәмендә Казан һәм Алабуга тикшеренүләре үткәрелгән.
Андрей Михайловичның галим һәм педагог буларак махсус хезмәтләре дәүләт премияләре белән бүләкләнде: Россия Федерациясе югары белем бирүнең мактаулы хезмәткәре, Казанның 1000 еллыгы уңаеннан медаль һәм башкалар.
Андрей Михайлович күпсанлы укучылары һәм хезмәттәшләре хәтерендә талантлы галим, искиткеч җитәкче һәм сизгер укытучы булып мәңгегә калачак.
Татарстан археологлары, Россия коллегалары белән бергә, Андрей Михайлович Белавин гаиләсенең һәм туганнарының тирән кайгыларын уртаклаша.